Sınav dönemi yaklaştıkça çocuklarda ve ergenlerde yoğun bir kaygı hali gözlemlenebilir. Bu kaygı, belli bir düzeye kadar motive edici olsa da, kontrolsüz hale geldiğinde başarıyı olumsuz etkileyebilir. Özellikle LGS, YKS gibi önemli sınavlar öncesi yaşanan bu süreç hem öğrenci hem aile için oldukça yorucu olabilir.Bu yazıda, sınav kaygısının ne olduğu, nasıl ortaya çıktığı ve çocuklara nasıl destek olunabileceği üzerine konuşacağız.
Sınav Kaygısı Nedir?
Sınav kaygısı, kişinin bilgi düzeyine rağmen sınav sırasında performansını sergileyememesi durumudur. Genellikle sınav öncesi ya da sınav esnasında yoğun stres, odaklanma güçlüğü, fiziksel belirtiler ve kendine güvensizlikle kendini gösterir.
Kaygı Belirtileri Nelerdir?
Her çocuk kaygıyı farklı şekillerde yaşar. Ancak en yaygın belirtiler:
- Mide bulantısı, baş ağrısı, nefes darlığı
- "Ya yapamazsam?" gibi olumsuz düşünce kalıpları
- Ders çalışmayı erteleme veya aşırı çalışma
- Uyku bozuklukları ve iştah değişiklikleri
- Sık sık ağlama, sinirli tepkiler veya içe kapanma
Bu belirtiler çoğu zaman gözden kaçabilir; ancak davranışlarda ani değişiklikler, çocuğun iç dünyasında bir şeylerin yolunda gitmediğine işaret edebilir.
Akademik Baskı Nereden Gelir?
Sınavın kendisi kadar, sınava yüklenen anlam da kaygıyı artırabilir.Bazı ergenler, ailesini hayal kırıklığına uğratmaktan, bazıları ise öğretmenlerinin beklentilerini karşılayamamaktan korkar.Aşağıdaki unsurlar baskıyı artırabilir:
- "Mutlaka kazanmalısın." gibi yargılayıcı cümleler
- Başkalarıyla kıyaslama
- Gerçek dışı beklentiler
- Uyku bozuklukları ve iştah değişiklikleri
- Sosyal medya üzerinden sınav sürecinin fazlasıyla görünür olması
Aileler Ne Yapabilir?
Ebeveyn olarak en önemli göreviniz, çocuğunuzu destekleyici bir dille yönlendirmek. Onun başarısını sadece puanla değil, çabası ve emeğiyle de takdir etmek güven duygusunu artırır.
Ailelere Öneriler:
- "Senin yanındayım" mesajını sıkça verin
- Kıyaslama yapmaktan kaçının
- Onun temposuna saygı gösterin
- Sürekli "çalış" demek yerine birlikte plan yapın
- Kaygısını küçümsemeyin; sadece dinleyin
Ergenler İçin Baş Etme Yöntemleri
- Nefes egzersizleri: Günlük 5-10 dakikalık nefes çalışmaları sakinleştiricidir.
- Gerçekçi Planlama: Uzun saatler yerine kısa ve verimli çalışmalar daha etkilidir.
- Düşünce Takibi: "Yapamayacağım" gibi otomatik düşünceler fark edilip dönüştürülebilir.
- Fiziksel Aktivite: Hareket kaygıyı azaltır; yürüyüş, dans, spor faydalıdır.
- Dinlenme Zamanı: Sadece ders değil, mola ve eğlence de planın bir parçası olmalı.
Ne Zaman Destek Alınmalı?
Kaygı çocuğun akademik başarısını, sosyal ilişkilerini ve günlük yaşamını belirgin şekilde etkilemeye başladıysa bir uzmandan destek almak en sağlıklı yoldur. Özellikle sınava yaklaşıldıkça artan duygusal tepkiler profesyonel destekle çok daha kolay yönetilebilir.
Sonuç
Sınav süreci sadece bilgi değil, duygu yönetimi de gerektirir.Ergenlik gibi hassas bir dönemde sınav kaygısı yaşayan gençlere anlayışla yaklaşmak, onların özgüvenli ve güçlü bireyler olarak gelişmesini destekler.Unutmayın, sınav geçer; çocuklarınızla kurduğunuz ilişki kalır.
